Bugun...


Umut M. Berberoğlu

facebook-paylas
Erken Cumhuriyet döneminde Osmanlı arşivlerinin durumu ve Bulgaristan'a satılması meselesi
Tarih: 30-11--0001 00:00:00 Güncelleme: 10-02-2024 20:25:00


Devlet-i Aliyye’nin 1299’da kuruluşundan itibaren resmi belgelerin defterlere işlenmesi hususunda titiz davranılmıştır. Bu dönemde belgeler işlendikten sonra müsveddeleriyle beraber saklanıyordu. Bilgisizlik, kasıt, ihmal ve çeşitli savaşlar ile yangınlar nedeniyle bazı belgeler zamanla zarar görmeye başladı. İlk Başkent Bursa’da arşiv belgeleri bulunduruldu fakat Timur’un burayı istila etmesiyle birlikte Fatih Sultan Mehmet Han dönemi öncesine ait belgeler zarar gördü. Aynı sorun Fatih Sultan Mehmet Han ve Kanuni Sultan Süleyman Han döneminde de yaşandı. 29 Mayıs 1453’te Konstantinapolis fethedildikten sonra arşiv belgeleri yenileriyle birlikte Yedikule ve Atmeydanı’nda saklanmaya başladı. Topkapı Sarayı’nın yapımı tamamlananınca evraklar buraya taşındı. Belgeler Hazine-i Amire ve Enderun-u Hümayun’a alındı. 1839 yılında Tanzimat Döneminde evraklar fazla yer kaplayınca Bab-ı Ali’de yer alan Sultan Ahmet Meydanı’ndaki bazı binalara taşındılar. Devlet arşivleri bu tarihten itibaren rutubetli binalarda torbalar içinde yer alıyordu. Sultan Abdülmecid Han zamanında tasnif çalışması yapıldı bunun sonucunda da Divan-ı Hümayun, Defterdarlık, Sadrazamlık belgeleri kurtarılarak yeni kurulan Hazine-i Evrak’a alındı. 1908 2. Meşrutiyet döneminde arşiv malzemesinin Tarih ve diğer alanların hizmetine sunulması düşünüldü. Tarih-i Osmani Encümeni bu dönemde kurularak Tarih-i Osmani Mecmuası yayınlandı. Tarih-i Osmani Reisi Abdurrahman Şeref Bey 1910-1914 yılları arasındaki 518 sayılı bütün arşiv belgelerini tasnif etti. 1914 yılında devlet, Birinci Dünya Savaşı’na girince tekrar belgeler zarar gördü. 1931 yılında arşivlerin Bulgaristan’a satıldığını kamuoyuna İbrahim Hakkı Konyalı tarafından duyuruldu. 16 Mart 1920’de İtilaf Devletleri İstanbul’u işgal edince evraklar tekrar zarar gördü. Aralık 1920’de Ali Emiri Efendi tarafından Bab-i Ali’deki eski evrakların tasnifi yapıldı. Milli Mücadele döneminde yeni belgeler elde edildi. 23 Nisan 1920’de Meclis açılınca yeni arşivciliğin adımları atıldı bu dönemden 29 Ekim 1923 Cumhuriyet’in ilanına kadar yeni belgeler tespit edildi. 1 Kasım 1922’de Saltanat kaldırıldıktan sonra miras kalan arşivin korunması için adımlar atıldı. 1 Mart 1923’te Başvekalet Kalemi Mahsus Müdiriyeti’ne bağlı Mahzen-i Evrak Mümeyyizliği kuruldu. Osmanlı Devleti’nin Hazine-i Evrak müdürü Mahmud Nedim Bey ve personeli bu kuruma tayin edildi. 1924 yılında tasnif çalışmaları Vesaik-i Tarihiyye Tasnif Heyeti tarafından sürdürüldü. 1931 yılının iki yıl öncesinde Maliye Vekaletinden Defterdarlığa lüzumsuz evrakların satışı için bir emir çıkarıldı. Bizans döneminden kalma ve Tanzimat dönemine ait bazı evraklar yetkili kişiler tarafından tasnif edildi. Tasnif sonucunda boş kağıt denilerek vagonlara konulan kağıtlar Sirkeci’de dökülmeye başladı. Oradaki çocukların kağıtları bulmasıyla olay anlaşıldı. Bu olaydan sonra Bulgar Hükümeti uyarıldı ve kağıtların hamur haline getirilmesi önlenerek 54 belge geri Türkiye’ye alındı. Bu kağıtları Sofya yakınlarında bulunan Kostaneç kasabasında kurulu kağıt fabrikası sahipleri İsviçreli Berger tarafından satın alınmıştır. Olay 4 Mayıs 1931’de Posta Gazetesi’nde İbrahim Hakkı Konyalı tarafından duyuruldu. 17 Mayıs 1931’de Muallim Cevdet İnançalp, Başvekil İsmet Paşa’ya evraklarla ilgili bir mektup yazdı, mektup Halil Etem Eldem tarafından Ankara’ya ulaştırıldı. 8 Ekim 1932’de Tarihi Evrak Tetkik Heyeti kurularak başına Cevdet İnançalp getirildi. 1937 yılına kadar “Cevdet Tasnifi” adı verilen tasnif çalışması yapıldı. Macar Arşivist Fekete 1936-1937 yıllarında ülkemize getirilerek yeni arşivcilikte önemli bir adım atıldı. Velhasıl kelam evrakları veren değil, kurtaran kişi cennet mekan Başvekil İsmet İnönü’dür.



Bu yazı 239 defa okunmuştur.

FACEBOOK YORUM
Yorum

YAZARIN DİĞER YAZILARI

YAZARLAR
ÇOK OKUNAN HABERLER
SON YORUMLANANLAR
  • HABERLER
  • VİDEOLAR
HABER ARŞİVİ
HAVA DURUMU
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 8 7 0 1 24 8 22 +16
2 Samsunspor 8 6 2 0 14 7 18 +7
3 Beşiktaş 7 5 0 2 15 5 17 +10
4 Fenerbahçe 7 5 1 1 16 5 16 +11
5 Başakşehir FK 7 4 1 2 14 9 14 +5
6 Göztepe 7 3 1 3 14 9 12 +5
7 Eyüpspor 8 3 2 3 13 10 12 +3
8 Konyaspor 8 3 3 2 10 11 11 -1
9 Bodrum FK 8 3 4 1 8 10 10 -2
10 Trabzonspor 7 1 0 6 7 6 9 +1
11 Alanyaspor 8 2 3 3 7 10 9 -3
12 Kasımpaşa 8 1 2 5 9 11 8 -2
13 Sivasspor 8 2 4 2 8 11 8 -3
14 Antalyaspor 8 2 4 2 10 16 8 -6
15 Çaykur Rizespor 8 2 5 1 5 16 7 -11
16 Gaziantep FK 7 1 4 2 7 11 5 -4
17 Kayserispor 7 0 3 4 6 13 4 -7
18 Hatayspor 7 0 4 3 5 11 3 -6
19 Adana Demirspor 8 0 7 1 7 20 1 -13
Takım O G M B A Y P AV
1 Kocaelispor 8 5 2 1 11 7 16 +4
2 Erzurumspor FK 8 5 3 0 11 6 15 +5
3 Fatih Karagümrük 8 4 1 3 15 9 15 +6
4 Manisa FK 8 4 2 2 14 9 14 +5
5 Ümraniyespor 8 4 2 2 16 12 14 +4
6 Keçiörengücü 8 3 1 4 9 6 13 +3
7 İstanbulspor 8 4 3 1 11 8 13 +3
8 Bandırmaspor 8 3 2 3 10 8 12 +2
9 Amed SK 8 3 2 3 9 8 12 +1
10 Esenler Erokspor 8 4 4 0 15 10 12 +5
11 Iğdır FK 8 3 3 2 11 7 11 +4
12 Gençlerbirliği 8 3 3 2 6 6 11 0
13 Pendikspor 8 3 4 1 11 14 10 -3
14 MKE Ankaragücü 8 3 4 1 8 9 10 -1
15 Şanlıurfaspor 8 3 4 1 10 13 10 -3
16 Çorum FK 8 2 2 4 9 8 10 +1
17 Boluspor 8 2 3 3 8 8 9 0
18 Sakaryaspor 8 1 3 4 8 13 7 -5
19 Adanaspor 8 1 4 3 9 19 6 -10
20 Yeni Malatyaspor 8 0 8 0 4 25 3 -21
Takım O G M B A Y P AV
1 GMG Kastamonuspor 7 5 1 1 12 6 16 +6
2 Beykoz Anadolu 7 5 1 1 13 8 16 +5
3 Batman Petrolspor 7 5 2 0 15 3 15 +12
4 Sarıyer 7 4 0 3 10 1 15 +9
5 Altınordu 7 4 0 3 9 3 15 +6
6 24Erzincanspor 7 4 1 2 12 3 14 +9
7 İskenderunspor A.Ş. 7 4 1 2 12 4 14 +8
8 Adana 1954 Futbol Kulübü 7 3 3 1 11 9 10 +2
9 Fethiyespor 7 3 3 1 9 11 10 -2
10 Kırklarelispor 7 2 2 3 7 7 9 0
11 İnegölspor 7 2 2 3 5 6 9 -1
12 Kepezspor FAŞ 7 2 3 2 9 6 8 +3
13 1461 Trabzon FK 7 2 4 1 7 9 7 -2
14 Isparta 32 Spor 7 1 4 2 5 11 5 -6
15 Altay 7 1 4 2 5 16 5 -11
16 Karaköprü Belediyespor 7 0 5 2 4 14 2 -10
17 Sincan Belediyesi Ankaraspor 7 0 5 2 2 12 2 -10
18 Hes İlaç Afyonspor 7 0 6 1 3 21 1 -18
Takım O G M B A Y P AV
1 Bursaspor 6 5 0 1 12 0 16 +12
2 Karşıyaka 6 5 0 1 12 1 16 +11
3 Silifke Belediye Spor 6 4 1 1 12 5 13 +7
4 Belediye Kütahyaspor 6 4 2 0 8 4 12 +4
5 Muş Spor Kulübü 6 3 0 3 5 2 12 +3
6 Bornova 1877 6 3 1 2 14 6 11 +8
7 Düzcespor 6 2 1 3 6 2 9 +4
8 Kahramanmaraşspor 6 3 3 0 6 7 9 -1
9 23 Elazığ Futbol Kulübü 6 1 2 3 1 3 6 -2
10 Tokat Bld Plevnespor 6 1 2 3 3 6 6 -3
11 Artvin Hopaspor 6 1 2 3 3 9 6 -6
12 Bulvarspor 6 1 3 2 3 13 5 -10
13 Kırşehir Futbol SK 6 0 2 4 3 6 4 -3
14 Anadolu Üniversitesi 6 1 4 1 3 9 4 -6
15 Ergene Velimeşe 6 0 5 1 2 10 1 -8
16 Kuşadasıspor 6 0 6 0 3 13 0 -10
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 19/10/2024 Kayserispor vs Gaziantep FK
 19/10/2024 Trabzonspor vs Başakşehir FK
 19/10/2024 Antalyaspor vs Galatasaray
 19/10/2024 Eyüpspor vs Göztepe
 20/10/2024 Sivasspor vs Hatayspor
 20/10/2024 Beşiktaş vs Konyaspor
 20/10/2024 Alanyaspor vs Kasımpaşa
 20/10/2024 Samsunspor vs Fenerbahçe
 21/10/2024 Bodrum FK vs Çaykur Rizespor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 18/10/2024 Yeni Malatyaspor vs MKE Ankaragücü
 19/10/2024 Bandırmaspor vs Fatih Karagümrük
 19/10/2024 Gençlerbirliği vs Amed SK
 19/10/2024 Adanaspor vs Şanlıurfaspor
 19/10/2024 Kocaelispor vs Ümraniyespor
 20/10/2024 Pendikspor vs Erzurumspor FK
 20/10/2024 Boluspor vs Çorum FK
 20/10/2024 Iğdır FK vs Manisa FK
 20/10/2024 Sakaryaspor vs İstanbulspor
 21/10/2024 Esenler Erokspor vs Keçiörengücü
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 19/10/2024 Sincan Belediyesi Ankaraspor vs Afyonspor Kulübü
 19/10/2024 Altay vs Karaköprü Belediyespor
 20/10/2024 Kırklarelispor vs Kepezspor FAŞ
 20/10/2024 GMG Kastamonuspor vs Sarıyer
 20/10/2024 Beykoz Anadolu vs Altınordu
 20/10/2024 24Erzincanspor vs İnegölspor
 20/10/2024 Batman Petrolspor vs 1461 Trabzon FK
 20/10/2024 Fethiyespor vs Adana 01 Futbol Kulübü
 20/10/2024 Isparta 32 Spor vs İskenderunspor A.Ş.
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 20/10/2024 Kahramanmaraşspor vs Kırşehir Futbol SK
 20/10/2024 Muş Spor Kulübü vs 23 Elazığ Futbol Kulübü
 20/10/2024 Tokat Bld Plevnespor vs Bornova 1877
 20/10/2024 Anadolu Üniversitesi vs Bulvarspor
 20/10/2024 Düzcespor vs Karşıyaka
 20/10/2024 Silifke Belediye Spor vs Bursaspor
 20/10/2024 Belediye Kütahyaspor vs Kuşadasıspor
 20/10/2024 Ergene Velimeşe vs Artvin Hopaspor
resmi ilanlar
GAZETEMİZ

Henüz anket oluşturulmamış.
GÜNLÜK BURÇ
nöbetçi eczaneler
HABER ARA
Bizi Takip Edin :
Facebook Twitter Google Youtube RSS
YUKARI