İngiltere ve Fransa Harbı- Umumi’den (1. Dünya Savaşı) sonra Sykes-Picot Antlaşmasıyla aralarında toprak paylaşımı yaptılar. Bu antlaşmayla birlikte Suriye, Lübnan ve İskenderun Sancağı Fransa’ya bağlandı. Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’ni imzaladı. Mondros Mütarekesi’nin 7. Maddesine dayanan Fransa 11 Aralık 1918’de İskenderun Sancağını işgal etti. Fransızlar kapitülasyonlardan elde ettiği haklarla Cizvit Kapusen misyonerleriyle, Rum Katoliklerini koruma hakkını elde ettiler. 1919 yılından sonra Fransızlarla Ermeniler ortak hareket etmeye başladılar. Halk artık işgallerden bezmişlerdi. İstanbul ve İzmir’in düştüğü hali yakından takip ediyordu. İşgalciler camilere girerek bayrakları indiriyorlardı. İzmir’de Süleyman Fethi Bey ve Cami imamı katledilmişlerdi. Böyle bir ortamda direnmemek imkansızdı. İlk kurşun Dörtyol’da atıldı. Sakarya Savaşı Türk ordularının kesin zaferiyle sonuçlanınca Fransızlar barışı tesis etme yoluna gittiler. Fransa ve Türkiye arasında 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması imzalandı. Fransızlar Çukurova’dan çekilseler de Hatay’ı ellerinde bırakmayı başarmışlardı. Mustafa Kemal Paşa Adana ve Samsun’a yaptığı gezilerde Hatay sorununu sürekli gündeme getirdi. Hatay artık “şahsi meselemizdi”. 1936 yılında Suriye’de Fransızlara karşı ayaklanmalar yaşandı. 9 Eylül 1936’da Fransa-Suriye Ön Anlaşması imzalandı. Bu antlaşmada sancağın statüsünün yer almaması büyük tepkilere yol açtı. Türkiye bu tarihten sonra sancak meselesini Milletler Cemiyeti’ne taşıdı. Mesele Milletler Cemiyeti’ne taşındıktan sonra Sandler Raporu çıkarıldı. Milletler Cemiyeti kararıyla 1938’de bir seçim yapılmasına karar verildi. Fransızlar seçim sonuçlarını etkilemek amacıyla Taşnak ve Hınçak Ermenileri birleştirildi, Ermeni ve Arap nüfusu çoğaltılarak Türkler aleyhine propaganda hazırlıklarına başlandı. Atatürk dış basında hasta olarak ve hatta yatağa düşmüş olarak anlatılıyordu. Evet Atatürk hastaydı lakin Türk’ün babası henüz sapasağlamdı. 20 Mayıs 1938’de Mersin’de, 24 Mayıs’ta ise Adana’da resmi geçit törenlerini izledi. Güneşin altında durmak onu hayli yormuştu. 6 Haziran 1938’de Abdurrahman Melek Hatay valiliğine atandı. Sonuçlar Türkler aleyhine gelişmeye devam ediyordu. Araplar köy köy dolaşarak halkı evlerini yağmalamakla tehdit ettiler. Atatürk yeni bir anlaşma alır almaz Fransızlarla derhal temas edilmesini ve ertesi gün Türk kuvvetlerinin Hatay’a girmesini emretti. 4 Temmuz’da öncü birlikler Hatay önlerine kadar geldiler. 5 Temmuz 1938’de Kurmay Albay Şükrü (Kanatlı) Bey ve askerleri Payas ve Hassa üzerinden Hatay topraklarına girdiler. Türk askerinin Hatay’a girmesi büyük bir sevinç ve gözyaşlarıyla karşılandı.
Osmanlı Devleti döneminde 29 Eylül 1730’da Patrona Halil İsyanından sonra ezan okunmadı. Fetihten uzun bir süre sonra İstanbul’da ilk defa ezan okunmuyordu. Gelelim işgal dönemine Hatay meselesinden sonra sizlere ufak ufak bahsedeceğim. Eskişehir Yunanlılar tarafından işgal edildiğinde işgal sürecinde neredeyse hiç ezan okunmadı. Eskişehir’de ilk ezan Büyük Taarruz’dan sonra okunmaya başladı. Birileri her ne kadar bugün dil uzatıp isyan etmeye ve inkar etmeye kalksalar da bizim İslamiyet’in son ordusunun son Başkomutanına olan inancımız ve güvenimiz bitmeyecektir. Hatay ve bütün Anadolu’da insanlar Türk ordusunun kesin zaferleri ve düşmanın yurttan kovulmasıyla rahat nefes almışlardır. Atatürk Yunanlıların işgal döneminde ve savaş döneminde eskiyen ve harap durumda olan camileri 1929 yılında aldığı kararla 1932 yılına kadar Büyük Millet Meclisi’nin hazinesinden karşılayarak tamir ettirmiştir. Şayet eğer vatan toprağı kurtulmasaydı bu aziz vatan topraklarında değil ezan sesi duymak çan sesleri duyacaktık, gökleri selamlayan Türk bayrağı değil başka bir milletin bayrağı olacaktı. Efendiler! Eğri oturup doğruyu konuşalım Atatürk tarihine bağlı bir komutan ve Cumhurbaşkanıydı Camilerimiz de Osmanlı ve Selçükilerden kaldığına göre onlara ihanet etmek olmazdı. Bugün baktığımızda hala Fransızlar aziz topraklarda olsaydı bizim soyadımız, adımız olmayacaktı o silah altında dinimizin gerekliliklerini ihya edemeyecektik. Bize bu aziz vatanı miras bırakan Başkomutanımız Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını hürmet ve minnetle anıyorum. En yüksek ses ve yüreklilikle Ne mutlu Türk’üm diyene!