Mustafa Kemal Paşa 15 Mart 1923’te Adana’ya gelmişti. O dönemlerde Hatay meselesi tazeydi fakat yeni yeni gündeme giriyordu. Mustafa Kemal Paşa Adana gezisi sırasında; “Kırk Asırlık Türk Yurdu Düşman Elinde Esir Kalamaz!, Günü gelecek siz de kurtulacaksınız” dedi. Montrö’de kazanılan uluslararası hukuk yoluyla hak arama ve onu elde etme tecrübesi Hatay’da da uygulanmaya çalışıldı. Amaç Hatay’ın Suriyelilerden koparılarak özerk bir devlet gibi tanınmasını sağlamaktı. Türk Devleti Hatay için de bir bağımsızlık istiyordu. Konu derhal Milletler Cemiyetine taşındı. 1937’de varılan Antlaşmaya göre; Hatay’ın ayrı bir varlık olarak kabul edilmesi sağlandı. Atatürk diplomasi hareketlerinin tıkandığı noktalarda derhal askerî harekâta geçmeyi düşünüyordu. Bunu çeşitli yollarla Fransa’ya hissettirdi. Avrupa’daki değişimler ve Türk hükümetinin kararlı duruşu Fransa’yı sonunda caydırdı ve Türkiye ile 1938’de bir antlaşma imzaladı. 1938’de Türk orduları derhal Hatay’a girdiler. Bu durum hem oradaki Arap iç isyanlarını durduracak hem de siyasi anlamda bir kazanç elde edilmesini sağlayacaktı. Hatay’da öncelikle Türk nüfusu artırıldı. Hatay doğumlu olanlar ve sonradan gelenlerle birlikte tüm engellemelere rağmen bir seçim gerçekleşti. Tayfur Sökmen Cumhurbaşkanı, Abdurrahman Melek ise Başbakan seçildi. 2 Eylül 1938’de Bağımsız Hatay Devleti kuruldu. Gazi Paşa 1937-1938 yılları arasında Hatay meselesiyle uğraşıyordu. Fransızlar ve dış devletler onu güçsüz ve hasta yatağında felçli olarak gösteriyorlardı ama Mustafa Kemal Paşa hepsini yanılttı. Taa ki komaya girene kadar Hatay ile ilgilendi ve nihayet Hatay Bağımsız Devleti kuruldu. Tabi bugün bazılarının sevmediği İsmet Paşa Atatürk’ten devraldığı “Yurtta Barış Cihanda Barış” harekatını devam ettirerek Hatay meselesiyle ilgilenmeye devam etti. 2. Dünya savaşına adım adım gidiliyorken ve Türkiye dahi tehdit altındayken Hatay, Suriye ve Fransa’nın etkisinden kurtarıldı. Avrupa’da her şeyin değiştiği dönemde 23 Haziran 1939’da Hatay’ın Türkiye’ye bırakılmasına dair bir antlaşma imzalandı. Hatay Meclisi aynı gün toplanarak Hatay’a ilhak kararı aldı.