Bugun...


Umut M. Berberoğlu

facebook-paylas
Masonluğun Türkiye’deki Tarihi: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e ve 1935 Kapatılma Kararı
Tarih: 15-10-2024 11:12:00 Güncelleme: 15-10-2024 11:12:00


Masonluk, dünyanın en eski ve en gizemli kardeşlik örgütlerinden biridir. Pek çok ülkede olduğu gibi, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nde de önemli izler bırakmıştır. Özellikle 19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı’da belirginleşen Masonluk, entelektüel kesimler ve bürokrasi içinde bir etki yaratmış; 1935 yılında Türkiye’de Mason localarının kapatılmasına kadar bu etkinin izleri sürmüştür. Atatürk’ün aldığı bu karar, masonluğun Türkiye’deki tarihini ve gelişimini incelemek açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Bu yazıda, Osmanlı’dan başlayarak Türkiye Cumhuriyeti’ne uzanan Masonluk tarihini adım adım ele alacağız. Masonluğun kökeni, 14. Yüzyılda Avrupa’daki duvar ustalarının oluşturduğu meslek örgütlerine dayanır. Ancak zamanla Masonluk, meslekle sınırlı bir örgütlenmeden daha geniş bir dünya görüşü ve felsefeyi savunan bir kardeşlik organizasyonuna dönüşmüştür. İlk spekülatif mason locası 1717 yılında Londra’da kurulmuş ve hızla Avrupa’ya yayılmıştır. Masonluk, Aydınlanma Çağı’nın özgür düşünce, akılcılık ve insan hakları gibi ideallerini benimsemiş ve zamanla birçok ülkede entelektüeller, devlet adamları ve düşünürler arasında kabul görmüştür. Osmanlı İmparatorluğu’na Masonluğun girişi ise 18. Yüzyılın sonlarına rastlar. İlk mason localarının İstanbul’da kurulduğu ve yabancı elçilikler aracılığıyla Osmanlı topraklarına girdiği bilinmektedir. Osmanlı’daki ilk mason locasının, 18. Yüzyılın sonlarında Fransızlar tarafından kurulduğu düşünülür. 1800’lü yılların başlarında, özellikle yabancı diplomatlar ve tüccarlar arasındaki mason locaları etkili olmaya başlamış, bu localara Osmanlı aydınları ve bürokratları da ilgi göstermiştir. Özellikle Sultan II. Mahmud döneminde Batı’yla kurulan ilişkiler doğrultusunda Masonluğa olan ilgi artmıştır. 19. Yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu’nun Batı’yla ilişkilerini artırdığı ve Tanzimat Fermanı (1839) gibi reformların yapıldığı bir dönemdir. Bu dönemde, Batı’ya eğitim için gönderilen Osmanlı aydınları arasında mason localarına katılım artmıştır. Masonluk, Batı’nın modernleşme idealleriyle özdeşleştiriliyor, özgür düşünce ve yenilik arayışlarıyla ilgi çekiyordu. Mason locaları, Osmanlı aydınlarının toplandığı, Batı düşüncesi ve politikalarının tartışıldığı yerler haline gelmişti. Önemli Osmanlı bürokratları ve aydınları da mason localarına katılmıştır. Mithat Paşa, Namık Kemal, Ziya Paşa gibi Tanzimat dönemi liderlerinin bazıları, mason localarına üye olarak bilinir. Mithat Paşa gibi reformist devlet adamlarının Masonluğa katılımı, özellikle Tanzimat ve Islahat hareketleriyle paralel olarak değerlendirilebilir. Batı’ya açılma, meşrutiyet arayışları ve özgürlük talepleri, bu aydınlar için Mason localarında destek bulmuştur. Masonluk, ayrıca Osmanlı İmparatorluğu’nda gizli bir etki ağı oluşturmuş ve zamanla siyasi hareketlerin de bir parçası haline gelmiştir. Özellikle Meşrutiyet hareketleri ve Jön Türklerin faaliyetlerinde mason localarının önemli bir yeri olduğu bilinir. Sultan II. Abdülhamid döneminde masonlar şüpheyle karşılanmış ve birçok mason locası kapatılmışsa da, bu hareket tamamen bastırılamamıştır. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle birlikte Masonluk, Osmanlı’da tekrar güç kazanmaya başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde, Masonluk ile İttihat ve Terakki Cemiyeti arasındaki ilişkiler dikkat çekicidir. İttihat ve Terakki liderlerinin birçoğu, mason localarında yer almış ve bu locaları siyasi amaçları için kullanmıştır. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte, mason locaları siyasi bir merkez haline gelmiş ve Osmanlı’daki reform hareketlerinin destekçisi olmuştur. Cemiyetin liderlerinden Talat Paşa, Enver Paşa ve Cemal Paşa gibi isimler, mason localarıyla sıkı ilişkilere sahipti. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu’nun çözülme sürecine girmesi ve savaşlar, Masonluğun da daha fazla dikkat çekmesine yol açtı. Ancak masonlar, Osmanlı İmparatorluğu’nu kurtarmak için Batı ile entegrasyonu savunan bir çizgideydiler. Bu durum, İttihat ve Terakki liderlerinin Batı yanlısı politikalarıyla örtüşüyordu. Fakat Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’na girişi ve savaşın kaybedilmesi, bu dönemdeki mason localarının etkisini de azaltmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra mason locaları faaliyetlerine devam etti. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte, mason locaları Türk entelektüel yaşamında ve siyasette varlıklarını sürdürdü. Ancak Cumhuriyet döneminde masonlar, Osmanlı’daki etkilerinden daha farklı bir konumda bulunuyordu. Atatürk, Batılılaşma ve modernleşme politikalarını benimsemiş bir lider olmasına rağmen, mason localarına karşı ihtiyatlı bir tavır sergilemiştir. 1935 yılına gelindiğinde, Atatürk mason localarının kapatılmasına karar verdi. Bu kararın arkasında birkaç farklı neden yattığı düşünülmektedir. Bunlardan biri, Atatürk’ün milliyetçi bir devlet yapısı inşa etmek istemesi ve bu tür dışa bağımlı, gizli örgütlerin bu yapıyı tehdit edebileceği endişesidir. Ayrıca, Mason localarının içerdiği gizlilik ve dış bağlantılar, yeni kurulan devletteki şeffaflık ve ulusal egemenlik ilkeleriyle çelişkili bulunmuş olabilir. Bunun yanında, o dönemde faşist ve milliyetçi hareketlerin Avrupa’da güç kazanması, masonluk karşıtı düşünceleri de etkiledi. Atatürk’ün mason localarını kapatma kararı, Türkiye’de masonluğun etkisini büyük ölçüde kırmıştır. Resmi olarak kapatılan localar, bir süre gizlice faaliyet göstermeye devam etse de, 1948 yılında masonlar yeniden legal olarak örgütlenme hakkı kazanmıştır. Masonluk, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kadar Türkiye’deki siyasi ve entelektüel yaşamda önemli izler bırakmıştır. Osmanlı’nın son döneminde modernleşme ve özgürlük arayışlarının bir parçası olarak kabul edilen mason locaları, Cumhuriyet’in ilk yıllarında da varlığını sürdürmüştür. Ancak Atatürk’ün 1935’te aldığı kararla mason locaları kapatılmış ve Türkiye’de masonluk, tarihsel bir dönüm noktası yaşamıştır. Masonluk, gizli yapısı, felsefi doktrini ve siyasi bağlantılarıyla her zaman tartışmalı bir kurum olmuştur. Türkiye’deki masonlar ise özellikle Batılılaşma, reform ve özgürlük arayışlarıyla ilişkilendirilmiş, ancak nihayetinde ulusal egemenlik ilkesine karşı bir tehdit olarak görülerek kapatılmıştır.



Bu yazı 9444 defa okunmuştur.

FACEBOOK YORUM
Yorum

YAZARIN DİĞER YAZILARI

YAZARLAR
ÇOK OKUNAN HABERLER
SON YORUMLANANLAR
  • HABERLER
  • VİDEOLAR
HABER ARŞİVİ
HAVA DURUMU
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 10 9 0 1 29 9 28 +20
2 Samsunspor 11 8 2 1 22 10 25 +12
3 Fenerbahçe 10 7 1 2 23 9 23 +14
4 Beşiktaş 10 6 2 2 19 10 20 +9
5 Eyüpspor 11 5 2 4 17 11 19 +6
6 Sivasspor 11 5 4 2 17 16 17 +1
7 Göztepe 10 4 3 3 17 13 15 +4
8 Başakşehir FK 10 4 3 3 17 14 15 +3
9 Kasımpaşa 11 3 3 5 15 17 14 -2
10 Konyaspor 11 4 5 2 14 18 14 -4
11 Trabzonspor 10 2 2 6 11 11 12 0
12 Gaziantep FK 10 3 4 3 14 15 12 -1
13 Bodrum FK 11 3 6 2 8 13 11 -5
14 Antalyaspor 11 3 6 2 12 22 11 -10
15 Alanyaspor 11 2 5 4 9 14 10 -5
16 Çaykur Rizespor 10 3 6 1 7 18 10 -11
17 Kayserispor 10 1 3 6 9 15 9 -6
18 Hatayspor 10 0 7 3 7 17 3 -10
19 Adana Demirspor 10 0 8 2 9 24 2 -15
Takım O G M B A Y P AV
1 Erzurumspor FK 11 7 3 1 17 6 22 +11
2 Kocaelispor 11 7 3 1 16 12 22 +4
3 Bandırmaspor 11 6 2 3 15 10 21 +5
4 Fatih Karagümrük 11 5 3 3 20 12 18 +8
5 Iğdır FK 11 5 3 3 16 10 18 +6
6 Boluspor 11 5 3 3 15 9 18 +6
7 Esenler Erokspor 11 5 4 2 19 13 17 +6
8 Ümraniyespor 11 5 4 2 18 16 17 +2
9 Pendikspor 11 5 4 2 13 14 17 -1
10 MKE Ankaragücü 11 5 5 1 15 12 16 +3
11 Çorum FK 11 4 3 4 13 12 16 +1
12 Şanlıurfaspor 11 4 4 3 18 18 15 0
13 Gençlerbirliği 11 4 4 3 9 9 15 0
14 Manisa FK 11 4 5 2 14 12 14 +2
15 Keçiörengücü 11 3 3 5 13 15 14 -2
16 İstanbulspor 11 4 6 1 14 15 13 -1
17 Sakaryaspor 11 3 4 4 15 17 13 -2
18 Amed SK 11 3 4 4 10 12 13 -2
19 Adanaspor 11 1 7 3 10 28 6 -18
20 Yeni Malatyaspor 11 0 11 0 4 32 3 -28
Takım O G M B A Y P AV
1 GMG Kastamonuspor 10 7 1 2 19 7 23 +12
2 Sarıyer 10 6 0 4 15 4 22 +11
3 Batman Petrolspor 10 7 3 0 18 6 21 +12
4 İskenderunspor A.Ş. 10 5 1 4 15 5 19 +10
5 24Erzincanspor 10 5 1 4 15 5 19 +10
6 Adana 1954 Futbol Kulübü 10 6 3 1 17 10 19 +7
7 Altınordu 10 5 1 4 15 8 19 +7
8 Beykoz Anadolu 10 6 3 1 18 14 19 +4
9 Kırklarelispor 10 3 2 5 11 9 14 +2
10 Kepezspor FAŞ 10 3 4 3 11 9 12 +2
11 1461 Trabzon FK 10 3 5 2 11 11 11 0
12 Fethiyespor 10 3 5 2 12 16 11 -4
13 İnegölspor 10 2 4 4 7 10 10 -3
14 Isparta 32 Spor 10 1 4 5 6 12 8 -6
15 Sincan Belediyesi Ankaraspor 10 1 6 3 5 15 6 -10
16 Karaköprü Belediyespor 10 1 6 3 7 18 6 -11
17 Altay 10 1 7 2 6 23 5 -17
18 Hes İlaç Afyonspor 10 0 9 1 4 30 1 -26
Takım O G M B A Y P AV
1 Bursaspor 9 7 0 2 19 1 23 +18
2 Karşıyaka 9 7 1 1 16 3 22 +13
3 Silifke Belediye Spor 9 5 1 3 17 7 18 +10
4 Bornova 1877 9 4 2 3 17 8 15 +9
5 Düzcespor 9 4 2 3 12 7 15 +5
6 Belediye Kütahyaspor 9 5 4 0 10 9 15 +1
7 Kahramanmaraşspor 9 5 4 0 10 10 15 0
8 Muş Spor Kulübü 9 3 1 5 6 4 14 +2
9 Artvin Hopaspor 9 2 2 5 5 10 11 -5
10 Kırşehir Futbol SK 9 2 3 4 6 10 10 -4
11 Anadolu Üniversitesi 9 2 4 3 6 10 9 -4
12 Tokat Bld Plevnespor 9 2 4 3 5 10 9 -5
13 23 Elazığ Futbol Kulübü 9 1 4 4 1 6 7 -5
14 Bulvarspor 9 1 4 4 6 17 7 -11
15 Ergene Velimeşe 9 1 6 2 3 12 5 -9
16 Kuşadasıspor 9 0 9 0 7 22 0 -15
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 08/11/2024 Kasımpaşa vs Kayserispor
 09/11/2024 Antalyaspor vs Bodrum FK
 09/11/2024 Hatayspor vs Gaziantep FK
 09/11/2024 Adana Demirspor vs Eyüpspor
 09/11/2024 Çaykur Rizespor vs Trabzonspor
 10/11/2024 Göztepe vs Konyaspor
 10/11/2024 Galatasaray vs Samsunspor
 10/11/2024 Başakşehir FK vs Beşiktaş
 10/11/2024 Fenerbahçe vs Sivasspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 08/11/2024 MKE Ankaragücü vs Esenler Erokspor
 08/11/2024 Ümraniyespor vs Iğdır FK
 09/11/2024 İstanbulspor vs Adanaspor
 09/11/2024 Amed SK vs Keçiörengücü
 09/11/2024 Fatih Karagümrük vs Yeni Malatyaspor
 09/11/2024 Çorum FK vs Pendikspor
 10/11/2024 Bandırmaspor vs Boluspor
 10/11/2024 Şanlıurfaspor vs Gençlerbirliği
 10/11/2024 Manisa FK vs Erzurumspor FK
 10/11/2024 Sakaryaspor vs Kocaelispor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 09/11/2024 Kepezspor FAŞ vs GMG Kastamonuspor
 09/11/2024 Sarıyer vs Batman Petrolspor
 10/11/2024 Adana 01 Futbol Kulübü vs Karaköprü Belediyespor
 10/11/2024 Afyonspor Kulübü vs Fethiyespor
 10/11/2024 Altınordu vs Altay
 10/11/2024 Isparta 32 Spor vs Sincan Belediyesi Ankaraspor
 10/11/2024 İnegölspor vs Beykoz Anadolu
 10/11/2024 İskenderunspor A.Ş. vs 1461 Trabzon FK
 10/11/2024 Kırklarelispor vs 24Erzincanspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 09/11/2024 Bornova 1877 vs Anadolu Üniversitesi
 10/11/2024 Artvin Hopaspor vs Kahramanmaraşspor
 10/11/2024 Bulvarspor vs Belediye Kütahyaspor
 10/11/2024 Düzcespor vs Ergene Velimeşe
 10/11/2024 Karşıyaka vs Muş Spor Kulübü
 10/11/2024 Kırşehir Futbol SK vs Bursaspor
 10/11/2024 Kuşadasıspor vs Tokat Bld Plevnespor
 10/11/2024 23 Elazığ Futbol Kulübü vs Silifke Belediye Spor
resmi ilanlar
GAZETEMİZ

Henüz anket oluşturulmamış.
GÜNLÜK BURÇ
nöbetçi eczaneler
HABER ARA
Bizi Takip Edin :
Facebook Twitter Google Youtube RSS
YUKARI