Resmi Gazete’nin 22 Mayıs 2024 tarihli sayısı yayınladı.

Gazete’de yer alan karara göre AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü”nün yürürlükten kaldırılarak yerine “Seferberlik ve Savaş Hali Yönetmeliği”nin yürürlüğe girmesi kararını imzaladı.

8510 sayılı kararda şu ifadeler yer aldı:

“24/5/1990 tarihli ve 90/500 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan ‘Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü’nün yürürlükten kaldırılmasına ve ekli ‘Seferberlik ve Savaş Hâli Yönetmeliği’nin yürürlüğe konulmasına, 4/11/1983 tarihli 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanununun 19 uncu maddesi ile 25/6/2019 tarihli ve 7179 sayılı Askeralma Kanununun 57 nci maddesi gereğince karar verilmiştir.”

MSB, GENELKURMAY VE KUVVET KOMUTANLIKLARININ TEŞKİLATLANMA GÖREVLERİ

Yürürlüğe giren yeni yönetmeliğin “Teşkilat, Görev, Yetki ve Sorumluluklar” başlıklı ikinci bölümünde yer alan ve “Teşkilat” başlığını düzenleyen beşinci maddenin beşinci ve altıncı fıkralarında Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ve kuvvet komutanlıkları arasındaki görevlendirmeler şu şekilde belirtildi:

5’inci fıkra:

“Türk Silahlı Kuvvetlerinde seferberlik işlemleriyle ilgili kadro ve teşkilatlanma Genelkurmay Başkanlığınca belirlenir ve Milli Savunma Bakanlığınca onaylanır. Türk Silahlı Kuvvetlerinin seferberlik ve savaş hâli hazırlıklarına ilişkin koordinasyon, kontrol ve denetim hizmetlerini, Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ve kuvvet komutanlıkları kendi bağlıları ve emrindeki birlikler için ayrı ayrı yerine getirir.

6’ncı fıkra:

“Milli Savunma Bakanlığı, seferberlik ve savaş hâli hazırlıklarına ilişkin görev ve hizmetleri bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarıyla sorumluluk ve uzmanlık alanlarına göre uyumlu olarak yerine getirebilmek için bu Yönetmelik esaslarına göre gerekli düzenlemeleri yapar.”

KOORDİNATÖRLÜK GÖREVİ

Yönetmeliğin altıncı maddesine ise “Koordinatörlük görevi” tarif edildi.

Maddede şu ifadeler yer aldı:

“(1) Seferberlik ve savaş hâli hazırlıklarının en üst düzeyle yapılmasında ve uygulanmasında;

a) Milli Savunma Bakanlığı;

1) Türk Silahlı Kuvvetlerine ilişkin işlemlerde;

2) Seferberlik ve savaş hâllerinde Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecek bölümleriyle kuvvet komutanlarının emrine girecek Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı birliklerine ilişkin işlemlerde,

b) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği; Türk Silahlı Kuvvetlerinin görev alanı dışında kalan işlemlerde,

c) Cumhurbaşkanlığı; (a) bentlerinde belirtilen işlemlerin ortaklaşa yürütülmesinde,

koordinatörlük görevini yerine getirir.”

CUMHURBAŞKANLIĞININ GÖREV VE YETKİLERİ

Yönetmeliğin yedinci maddesi ise “Cumhurbaşkanlığının görev ve yetkileri” başlığını taşıyor.

Maddede şu ifadeler yer aldı:

“(1) Cumhurbaşkanlığının görev ve yetkileri şunlardır:

a) Seferberlik ve savaş hâli hazırlıkları ile seferberlik ve savaş hâlinde tüm çalışmaların koordineli olarak yapılmasını sağlamak.

b) Mevzuatla verilen görevleri yapmak.

c) Cumhurbaşkanı tarafından verilen diğer görevleri yapmak.”

VALİ VE KAYMAKAMLARIN GÖREVLERİ

Yönetmeliğin 14’üncü maddesi ise vali ve kaymakamların görev ve yetkilerini düzenledi.

“Mülki idare amirlerinin görev, yetki ve sorumlulukları” başlıklı maddede şu ifadeler yer aldı:

“(1)Mülki idare amirlerinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

(a) Seferberlik ve savaş hâli hazırlıklarına ilişkin görev ve hizmetleri yürütecek birimleri çalıştırmak ve denetlemek.

(b) Seferberlik ve savaş hâli hazırlıklarına yönelik çalışmaları yaptırmak ve ilgili kamu veya özel kurum ve kuruluşların koordinasyonunu sağlamak.

(c) Bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre duyuru ve tebliğ işlemlerini gerçekleştirmek maksadıyla seferberlik duyuru planını barıştan itibaren yaptırmak.

(ç) Sefer görev emirli personelin ve bu personeli birliklerine ulaştırmakla görevlendirilen araçların ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik seferberlik sevk planını barıştan itibaren yaptırmak.

(d) Seferberlik ve Savaş Hâli Hazırlıkları Direktifinde belirtilen planları hazırlatmak, takip ve koordinesini sağlamak.

(e) 3634 sayılı Kanunun 8 inci maddesine uygun olarak Milli Müdafaa Mükellefiyeti Komisyonunun kurulmasını, kararların alınmasını ve bu kararların mükelleflere tebliğini sağlamak.

(f) İl ve ilçe kaynak sayım cetvellerinin hazırlanmasını ve güncel hâlde bulundurulmasını sağlamak.

(g) Seferberlik ve savaş hâline yöneliik verilen diğer görevleri yapmak.

GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERİN GÖREVLERİ

Yönetmeliğin 15’nci maddesi ise “Gerçek ve tüzel kişilerin görev ve sorumlulukları” başlığını taşıyor.

Maddede şu ifadeler yer aldı:

“(1)Gerçek ve tüzel kişiler; 2941 sayılı Kanunda, 3634 sayılı Kanunda, ilgili diğer kanunlarda ve bu Yönetmelikte seferberlik ve savaş hâli hazırlıklarına ilişkin olarak kendilerine verilen görev ve yükümlülükleri yerine getirmek, mülki ve askeri makamlar tarafından istenilen her türlü biglileri zamanında vermek zorundadırlar. Seferberlik ve savaş hâli hazırlıkları için sağlanan bilgiler, seferberlik ve savaş hâli planlaması dışında başka amaçlarla kullanılamaz.

(2) Seferberlik ve savaş hâli veya bu hâlin henüz ilan edilmemiş olduğu ancak savaşı gerektirebilecek bir durumun baş gösterdiği gerginlik ve buhran dönemlerinde;

a) Sefer görevi verilen yedek personel ile araç sahip veya sürücüler,, bu Yönetmelikte kendilerine verilen,

b) Mal ve hizmet yükümlülüğü tahsis edilen kamu ve özel kurum, kuruluş ve iş yerleri, bu Yönetmelikte ve ihtiyaç sahibi makamlar ile yapılan protokol ve sözleşme kapsamında kendisine verilen,
görev ve yükümlülükleri yerine getirir.

(3) Seferberlik tatbikat ve eğitimlerinde görevlendirilen yedek personel, araç sahip veya sürücüleri ile mal ve hizmet seferberliği kapsamında görev verilen kurum ve kuruluşlar, bu tatbikat ve eğitimlere katılarak kendilerine verilen görev ve sorumlulukları yerine getirir.”

SEFERBERLİK HANGİ DURUMLARDA NASIL İLAN EDİLECEK?

Yönetmeliğin “Seferberlik ve Savaş Hâli” başlıklı dördüncü bölümünde yer alan 24’üncü maddede seferberliğe hangi hallerde ve nasıl karar verileceği düzenlendi.

Maddede şu ifadeler yer aldı:

“(1) Cumhurbaşkanı, aşağıda belirtilen hâllerde genel veya kısmi seferberlik ilanına karar verir:

a) Savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi.

b) Ayaklanma olması veya vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli veya eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten ve/veya dıştan tehlikeye düşüren davranışların ortaya çıkması.

(2) Seferberlik ilanı kararında, seferberliğin genel veya kısmi oluşu, kısmi seferberlikte kapsayacağı yerler, seferberliğin yürürlüğe gireceği tarih ve saat belirtilir.

(3) Seferberlik ilanı kararı, derhâl Resmî Gazete’de yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı hâlinde değilse hemen toplantıya çağrılır.

(4) Seferberlik ilanının duyurulmasında duyuru işlemlerinden sorumlu makamlarca her türlü iletişim vasıtalarından yararlanılır. Seferberlik veya savaş hâli ilanı duyurusunda kaymakamlıklar, belediyeler, muhtarlıklar bütün olanaklarını kullanarak her türlü iletişim vasıtalarıyla seferberlik ilanını bütün köy, mahalle ve en küçük yerleşim birimlerine kadar duyururlar.”